- Stéphane Alonso
Wat leren we van het EenVandaag-debat?
Dat was het weer. Wat hebben we onthouden van dit debat? Hoekstra was ditmaal goed voorbereid.
Volgen
LamyaeA Lamyae Aharouay Hoekstra nam een lijstje mee in het debat met Ploumen over ongelijkheid, met maatregelen uit het tweede kabinet Rutte (PvdA- VVD) die volgens hem de ongelijkheid hebben vergroot. En hij gebruikte dit blokje om zijn WW- maatregel nog eens uit te leggen.
Toen Ploumen hem aanviel op de toegenomen ongelijkheid, reageerde hij met een opsomming van maatregelen die nog door de PvdA zijn aangenomen, zoals het leenstelsel voor studenten. En Kaag en Klaver lijken in een doodsstrijd verwikkeld om de progressieve kiezer.
We sluiten dit blog, maar als je geen genoeg kunt krijgen van Haagse politiek, kun je altijd nog naar de dagelijkse aflevering luisteren die we momenteel hebben van Haagse Zaken. Dinsdag is nog het slotdebat van de NOS. Ook daarover houdt NRC een liveblog bij, dus tot morgen!
- Wouter van Loon
Rutte profileert zich als ‘leider’ tegen Wilders
Het debatje tussen Rutte en Wilders was een aaneenschakeling van oneliners. Die worden er door de partijen dan ook volop uitgelicht op sociale media. De VVD richt zich met name op de uitspraken van Rutte waarin hij zich presenteerde als ‘leider’.
Volgen
Volgen
Bij de PVV viel vooral ‘Weet u nog wie dat zijn, meneer Rutte, Nederlanders?’ in de smaak.
Volgen
- Steven Derix
Ingecalculeerde botsing tussen Wilders en Rutte
Het debat tussen premier Rutte (VVD) en Geert Wilders (PVV) was een ingecalculeerde botsing van stijlen: een verbeten Wilders die Rutte aanviel op ‘massa-immigratie’ en een rustige VVD-leider die Wilders geschreeuw vanaf de zijlijn en „onverantwoord gedrag” verwijt. Rutte gaf Wilders de mogelijkheid om afstand te nemen van enkele „belachelijke punten” van zijn programma, zoals het sluiten van moskeeën en het voorgestelde Koran-verbod. Daarom werd Wilders echt boos – tot zichtbaar genoegen van Rutte.
- Stéphane Alonso
Rutte: Wilders laat zijn kiezers in de steek
Wilders blijft Rutte aanvallen op migratie. „U leek wel een undercover-GroenLinks-activist in het kabinet.” Rutte wijst erop dat Wilders tegen de afspraken was met Turkije, waarmee het aantal vluchtelingen richting de Europese Unie is afgenomen met 90 procent. Ze gaan hier vrij lang over door. In het debat komt opeens een kink in de kabel. De debatleider lijkt te zijn vergeten dat Rutte ook nog een stelling heeft ingebracht, over het economische herstel na de coronacrisis. Rutte vraagt zich af of er nog wel zendtijd voor hem over is na de tirade van Wilders. Rutte vindt dat Wilders beloftes maakt „die je niet kunt waarmaken”. Zoals wel vaker stelt hij de leiderschapskwaliteiten van Wilders ter discussie. „U laat uw kiezers in de steek.”
- Pim van den Dool
Wilders tegen Rutte: wanneer is het genoeg met migratie?
Net als donderdag bij het Pauw-debat staan VVD-leider Mark Rutte en Geert Wilders (PVV) tegenover elkaar op het thema migratie. Het leidt - niet erg verrassend - tot een herhaling van zetten. Wilders verwijt Rutte dat Nederlanders tijdens zijn premierschap de afgelopen tien jaar „een enorme prijs hebben betaald voor de massa-immigratie”, die volgens Wilders miljarden zou hebben gekost. „Dat geld hadden we in Nederland aan onze eigen mensen kunnen besteden. Kent u het woord ‘Nederlanders’ nog, meneer Rutte? Wanneer is het genoeg?”
Rutte spreekt van „een riedel” van Wilders en zet zichzelf ten opzichte van de PVV-leider neer als een verantwoordelijk staatsman. „Terwijl u woedend op de bank zat te twitteren was ik aan het besturen”, zegt Rutte, die de Turkije-deal noemt die hij een aantal jaren geleden sloot en waardoor het aantal asielzoekers dat naar Nederland kwam daalde. „U laat uw kiezers structureel in de steek”, bijt Rutte Wilders toe. Wilders verwijt Rutte dat hij niet wil zeggen wanneer het voor hem genoeg is met migratie en concludeert: „Op migratie bent u links en u gaat straks weer met links regeren.”
Volgen
- Wouter van Loon
‘Kaag kan niet kiezen’
Nog even terug naar het debat tussen Kaag en Klaver. Zij waren aardig naar elkaar, schreef collega Steven Derix al. Maar op sociale media worden de verschillen duidelijker uitvergroot. Het vliegveld van Lelystad open, bomen kappen bij Amelisweerd, bij Utrecht? „Kaag kan niet kiezen.” Vooral dat laatste zal gevoelig liggen in Utrecht, waar D66 een grote achterban heeft.
Volgen
Volgen
Bomen kappen bij Amelisweert? Kaag weet het niet
#StemGroenLinks
Volgen
D66 legt de nadruk op handelsverdragen:
Volgen
-@SigridKaag #1Vdebat #stemD66 https://t.co/wy0M7N53Cj
- Steven Derix
Klaver en Kaag houden vast aan ‘presidentiële stijl’
Sigrid Kaag (D66) en Jesse Klaver (GroenLinks) kunnen kiezers van elkaar afsnoepen, maar beide hielden beide vast aan hun rustige, ‘presidentiële’ stijl, zonder agressieve aanvallen op hun tegenstander. Beide lijsttrekkers spraken over ‘we’ en ‘wij’ en deden elkaar ‘voorstellen’. Daarbij leek Klaver het initiatief te hebben. Klaver over o.a. vliegveld Lelystad: „Als we goed samenwerken kunnen we er voor zorgen dat dat vliegveld er niet komt.” Kaag: „Samen optrekken ja, maar u moet wel meedoen.”
- Stéphane Alonso
Klaver valt Kaag aan over klimaatambities
Klaver wil met Kaag praten over klimaat en duurzame energie. Hij begint met een compliment: „Samen met D66 hebben we een heel ambitieus programma.” Om vervolgens te wijzen op twee kwesties waarvoor D66 als regeringspartij medeverantwoordelijk was. De kap van bomen in Ameliswaard en vliegveld Lelystad. Over dat laatste zegt Kaag. ,,Het is niet aan de orde.” Over het tweede is ze vager. Klaver wil weten: worden die bomen nu gekapt of niet? Kaag erkent dat ze het dossier niet goed genoeg kent. Ze verwijt Klaver dat hij haar probeert te pakken op een ‘deelonderwerp’. Ze wil naar het grotere plaatje kijken. Tuurlijk, zegt Klaver. Maar „dit is geen detail”.
- Stéphane Alonso
Vooruitblik debat 3: Rutte vs Wilders
Hebben Geert Wilders (PVV) en Mark Rutte (VVD), die zo het derde debat gaan doen, elkaar nog iets te vertellen? De twee kennen elkaar al heel lang, waren ooit zelfs partijgenoten en hun discussies verlopen vaak volgens een vast stramien. Wilders verwijt Rutte de deur te hebben geopend voor massamigratie of een knieval te hebben gemaakt voor de Europese Unie en noemt hem een „slappeling”. Rutte verwijt Wilders vervolgens gebrek aan leiderschap. „Het is een patroon bij u, u rent weg voor verantwoordelijkheid”, zei de VVD-lijsttrekker vorige week ook tijdens het Pauwdebat tegen Wilders.
Toch slaagde Rutte er tijdens dat debat in om Wilders even uit balans te brengen, door terloops te beginnen over PVV’er Dion Graus, de nummer dertien op de kieslijst. NRC publiceerde over een seksschandaal rondom het Kamerlid. Graus zou ook hebben gesjoemeld met zijn belastingaangifte en de verblijfskostenvergoeding van de Tweede Kamer. Hoewel Rutte alleen maar diens naam noemde, en verder niet verwees naar de affaires, reageerde Wilders als gestoken. Hij noemde het „een flauwe grap” om Graus te noemen. „Ik heb u wel geraakt geloof ik”, reageerde Rutte. Bij WNL op Zondag ontkende Rutte later dat er een vooraf bedacht plan zat achter zijn pijnlijk uithaal: „Natuurlijk denk je na over dingen maar ik had niet de bedoeling om hem zo te raken.”
Wilders wil het vanavond hebben over migratie. Rutte wil praten over de economie en over het nationaal herstelplan dat er na de coronacrisis volgens hem moet gaan komen.
Lees ook: Hoe Team-Rutte erin slaagde om de schadelijke Rutte-doctrine te laten verdwijnen uit de campagne- Pim van den Dool
Kaag (D66): GroenLinks te negatief over bedrijven
D66-lijsttrekker Sigrid Kaag begint over haar onderwerp: de kenniseconomie. „Dit zou een prioriteit moeten zijn, maar komt helemaal niet aan bod in deze hele verkiezingscampagne”. Terwijl er juist een grote investering in kennis en wetenschap nodig is volgens Kaag. Maar ze vindt dat haar debatpartner Jesse Klaver van GroenLinks te vaak alleen maar kritisch is over bedrijven en dat zij worden „worden weggezet in de taal, houding en investeringskeuzes van GroenLinks”. „Hij vergeet de 350.000 MKB-bedrijven die geweldig werk doen en de motor zijn van onze economie.”
Klaver erkent dat GroenLinks kritisch is op multinationals en vindt dat dit nodig is vanwege het feit dat zij belasting ontduiken. Het debat over de kenniseconomie blijft verder wat tam: D66 en GroenLinks zijn het op veel punten eens, bijvoorbeeld dat er meer ‘groene handelafspraken’ moeten komen.
- Wouter van Loon
‘Grote sorry-tour’ tegen ‘rechts reservewiel’
Nog even over het debatje tussen Ploumen en Hoekstra: wat vooral bijbleef is dat de twee partijen elkaar hard aanvielen op hun kabinetsdeelname. Hoekstra stelde dat de afgelopen vier jaar „een grote sorry-tour” was voor Rutte II, Ploumen noemde het CDA „het reservewiel van een rechtse coalitie”.
Op sociale media proberen de partijen het gelijk naar zich toe te trekken. De PvdA had een ‘factcheck’ waarin alle uitspraken van Ploumen klopten.
Volgen
✅Koopkrachtstijging 4,5 keer zo groot met PvdA
✅PvdA-plan zorgt voor lagere werkloosheid (3,5 vs 4,1%)
✅PvdA-plan zorgt voor lagere staatsschuld (55,7% vs 61,1%) #EenVandaag Verkiezingsdebat https://t.co/Y3BWtDTmxY
CDA richtte de schijnwerpers op Twitter op hogere lasten voor ondernemers.
Volgen
- Steven Derix
Ploumen en Hoekstra bedienen eigen achterban
CDA-leider Hoekstra en PvdA-lijsttrekker Ploumen concurreren niet of nauwelijk om de kiezers. Daarom gebruikten de twee lijsttrekkers hun spreektijd voor het maken van punten die goed vallen bij hun eigen achterban. Ploumen noemde CDA-maatregelen, zoals de verkorting van de WW, „asociaal”. Hoekstra gebruikt de discussie met Ploumen om te onderstrepen dat hij – in tegenstelling tot de PvdA die lasten bij het bedrijfsleven legt – dat het CDA de partij is van midden- en kleinbedrijf.
- Lamyae Aharouay
Vooruitblik debat 2: Kaag vs Klaver
Jesse Klaver (GroenLinks) neemt het vanavond op tegen Sigrid Kaag (D66). Klaver toonde zich in debatten tot nu toe vooral als De Verbinder: hij ging er zo min mogelijk met gestrekt been in en probeerde steeds weer een verbindende toon aan te slaan. Dat deed hij door bijvoorbeeld andere lijsttrekkers erop aan te spreken als ze elkaar wél verbaal aanvielen en het te benoemen als hij overeenkomsten in ideeën zag. Alleen in het Pauwdebat, waar Klaver het opnam tegen Hoekstra, was hij fel en wist hij de verschillen met het CDA duidelijk aan te wijzen.
Buiten de debatten om is Klaver de afgelopen weken redelijk onzichtbaar geweest. Dat geldt niet voor zijn tegenstander in dit debat: D66-leider Sigrid Kaag. Waar Kaag haar lijsttrekkerschap nog wat wankel begon, in interviews leek ze haar eigen verkiezingsplan soms niet te kennen, lijkt ze nu zichtbaar plezier te hebben in de campagne en lukt het haar steeds beter haar ideeën over het voetlicht te brengen.
Opvallend aan deze twee partijen is dat ze allebei dezelfde groepen willen aanspreken: jongeren die zich zorgen maken over klimaatverandering. Uit onderzoek van politicoloog Matthijs Rooduijn blijkt dat de achterbannen van GroenLinks en D66 ook op elkaar lijken: jong, hoogopgeleid, progressief en kosmopolitisch. Wie weet die groep vanavond het best te bereiken? Klaver wil het hebben over het klimaat, Kaag over de kenniseconomie.
Lees ook: Na veel oefenen heeft Sigrid Kaag haar plek gevonden- Stéphane Alonso
Hoekstra en Ploumen blijven elkaar aanvallen
De snoeiharde aanvallen gaan door, met betrekking tot het onderwerp waarover Hoekstra het wilde hebben: een sterke en eerlijke economie. Hoekstra zegt dat PvdA banen kapot wil maken. Ploumen zegt: het CDA is vooral aardig voor topmensen die met miljoenen bonus naar huis gaan, zoals die van Ahold. „U bent erg romantisch over de bakker op de hoek. Die is weggeconcurreerd door de multinationals.” Hoekstra heeft het over plannen „die linkser dan links” zijn. „Stop daarmee.” Gewone ondernemers zijn de sigaar, zegt hij. „Dit is niet fatsoenlijk.”
- Pim van den Dool
Ploumen (PvdA): waar is sociale gezicht CDA?
Het begint hard tegen hard, het debat tussen Lilianne Ploumen (PvdA) en Wopke Hoekstra (CDA). Ploumen begint over haar thema ‘verdeeldheid en ongelijkheid’ en stelt dat de afgelopen jaren onder leiding van het CDA de ongelijkheid in Nederland is toegenomen. „Ik schrok toen ik het programma van het CDA las, ik ken het CDA van het sociale gezicht.” Ploumen zegt dat Hoekstra de WW wil bekorten en het minimumloon niet wil verhogen, dat noemt ze „onfatsoenlijk en asociaal”.
Hoekstra kaatst de bal terug en begint over de volgens de CDA-leider asociale besluiten die de PvdA in het tweede kabinet-Rutte nam. „Alle studenten zitten met een lening op de bank vanwege de PvdA”, waarmee Hoekstra refereert aan invoering van het sociaal leenstelsel. Hij noemt ook het verdwijnen van de sociale werkplaatsen en het feit dat de PvdA de hypotheekrenteaftrek verder wil beperken.
Volgen
Ploumen en Hoekstra streden in dit eerste debatje over of de PvdA of het CDA de meer sociale partij is. Ploumen (PvdA) noemt Hoekstra „het reservewiel van een rechtse coalitie” en denkt dat hij liever met de VVD doorregeert. Volgens Hoekstra blijft het CDA „fatsoenlijk in het midden”. Het blijft na afloop van dit debat de vraag hoeveel kiezers tussen CDA en PvdA twijfelen als het om sociaal beleid gaat.
- Pim van den Dool
Hoekstra noemt pauze met AstraZeneca ‘forse tegenvaller’
Presentator Pieter Jan Hagens begint met de actualiteit rond corona en vraagt wat de lijsttrekkers van het nieuws vinden dat er tijdelijk niet met AstraZeneca wordt gevaccinneerd. PVV-leider Wilders noemt dat besluit van het kabinet „terecht”, Wopke Hoekstra (CDA) spreekt van „een forse tegenvaller”. Hij vindt dat versoepelingen voorlopig niet aan de orde zijn, maar volgens Jesse Klaver van GroenLinks kan het hoger onderwijs ondanks de stijgende besmettingscijfers binnenkort veilig open. D66-lijsttrekker Sigrid Kaag hoopt dat de avondklok snel niet meer nodig is, maar kan nog niks garanderen. Versoepelen staat volgens VVD-lijsttrekker en demissionair premier Mark Rutte los van de tegenvaller rond het prikken met AstraZeneca.
- Stéphane Alonso
Vooruitblik debat 1: Ploumen vs Hoekstra
Wopke Hoekstra (CDA) mag zometeen in discussie met Lilianne Ploumen (PvdA). De twee lijken het een beetje op elkaar te hebben gemunt in deze verkiezingscampagne.
Ploumen wijdt opvallend veel Twitterdraadjes aan de minister van Financiën, die tijdens verschillende debatten niet goed op de hoogte leek over de inhoud van zijn eigen verkiezingsprogramma. De strekking daarvan: Hoekstra vertelt niet de hele waarheid, zijn plannen om te bezuinigen op de WW en verpleeghuizen zijn asociaal en „hij wordt een beetje kribbig als je dat hardop zegt”, aldus Ploumen. Zaterdag was er ook een aanvaring in het Debat van het Zuiden. Volgens Ploumen laat het CDA zich „gijzelen” door boeren en weigert het daardoor onder ogen te zien dat de volksgezondheid zwaar te lijden heeft onder de intensieve veehouderij in Brabant. Hoekstra regeerde met: „Het klinkt mooi en het is mooi ingestudeerd.” Waarop Ploumen in woede ontstak: „Ingestudeerd? Ingestudeerd?!! Denkt u dat die mensen die naast die geitenboerderijen wonen hun zorgen instuderen?”
Ploumen kreeg steun van Sigrid Kaag: „Ik denk dat iedereen zich voorbereid op deze debatten dus we gaan elkaar sowieso niet de maat nemen met beschuldigingen van ingestudeerde teksten.”
Ploumen wil het vanavond hebben over ongelijkheid. Hoekstra wil praten over een eerlijke en sterke economie na corona.
Lees ook: Is de politieke opvoeding van Wopke Hoekstra voltooid?- Lamyae Aharouay
Het EenVandaag-lijstrekkersdebat: een kijkwijzer
Ha, welkom op dit blog. Over tien minuten start het op een na laatste televisiedebat, georganiseerd door EenVandaag in de Koninklijke Schouwburg in Den Haag. Het is voor het eerst dat zo’n groot debat tussen lijsttrekkers plaatsvindt terwijl er al gestemd kan worden. Een paar dingen waar wij straks op gaan letten:
- Wie weet genoeg ruimte te creëren om te vertellen over de ideeen voor na corona? De campagne wordt tot nu toe gedomineerd door het virus dat Nederland nu al een jaar in de ban houdt. Vooral de VVD profiteert daarvan. Andere partijen weten zich, met uitzondering van D66 en FvD, niet te onderscheiden op dat thema en willen het graag hebben over hun eigen plannen.
- Over die linkse partijen gesproken: GroenLinks wil dolgraag aanschuiven aan de formatietafel, de partij is al tijden bezig met het voorbereiden ervan. Maar andere partijen noemen GroenLinks opvallend weinig als één van de partijen op hun lijstje. Zowel de VVD als het CDA noemen eigenlijk overal alleen de SP en de PvdA. Gaan we in dit debat nog toenaderingspogingen zien? SP-leider Lilian Marijnissen zal er vanaf de bank op moeten letten – zij is er vanmiddag niet bij.
- Lukt het lijsttrekkers om echt een ideeënstrijd plaats te laten vinden of wordt het vliegen afvangen?
- Nieuw deze campagne: lijsttrekkers die „Ik maak hem even af” zeggen en andere politici die daar doorheen gaan praten om te voorkomen dat een zin afgemaakt kan worden. Het is een fascinerend soort krachtmeting die winnaars en verliezers kent.
Aan het EenVandaag-debat doen de zes lijsttrekkers mee van de partijen die het afgelopen jaar gemiddeld het grootst waren in de peilingen van EenVandaag en Ipsos. De lijsttrekkers debatteren tussen 18.15 en 19.00 uur in duo’s in deze volgorde: Wopke Hoekstra (CDA) vs Lilianne Ploumen (PvdA), Sigrid Kaag (D66) vs Jesse Klaver (GroenLinks) en tot slot Mark Rutte (VVD) vs Geert Wilders (PVV).
Onze verslaggever Mark Lievisse Adriaanse is in de Schouwburg in Den Haag aanwezig en deelt sfeerimpressies via Twitter:
Volgen
